Volwassenen zijn nogal eens geneigd om te praten óver de kinderen, in plaats van mét de kinderen. Ze vertellen aan anderen hoe het met ze gaat, waar ze in de opvoeding tegenaan lopen en praten over de grappige of juist lastige voorvallen die ze met hun kinderen hebben meegemaakt. En dat allemaal in bijzijn van de kinderen. Dit kan een behoorlijk negatief effect hebben op kinderen. Het tast hun emotionele integriteit, hun gevoel van autonomie en hun gevoel van eigenwaarde aan en kinderen kunnen hier bijvoorbeeld onzeker en faalangstig van worden, minder zelfvertrouwen krijgen en sociale angst en/of een fixed mindset ontwikkelen.

Voorbeelden Het gebeurt in allerlei vormen en gradaties. Er zijn veel voorbeelden te bedenken waarbij er óver het kind wordt gepraat, in plaats van mét het kind. Het initiatief voor het gesprek kan hierbij zowel vanuit de ouders als vanuit andere mensen komen. Een aantal voorbeelden:

- Vader die trots op een verjaardag vertelt dat zijn zoon alleen maar 9’en en 10’en op zijn rapport had. Vader laat het rapport aan alle gasten zien.

- Een oma die aan de ouders vraagt hoe het op school gaat met het kind in plaats van dat ze het aan het kind vraagt.

- Een moeder is koffie aan het drinken met een andere moeder, terwijl de kinderen aan het spelen zijn. Haar zoontje valt over een speelgoedje dat op de grond ligt. De moeder klaagt tegen de andere moeder dat haar kind zo onhandig is en vaak valt.

- Een vader die lachend een incident van zijn zoontje aan de hele familie vertelt. Het zoontje dat naast vader zit schaamt zich duidelijk, maar de hele familie vindt het verhaal zichtbaar vermakelijk en er wordt hard om gelachen. Ook wordt er door meerdere familieleden een reactie gegeven waaruit blijkt hoe dom ze het van de jongen vonden.

- Een moeder, die in het bijzijn van haar dochter, op een familiefeest vertelt dat haar dochter van 4 nog regelmatig in haar bed plast en dat ze daarom nog steeds met een luier om slaapt. Tante zegt tegen het meisje dat grote meisjes toch niet meer in hun bed horen te plassen en van meerdere kanten krijgt moeder allerlei adviezen over hoe ze hier mee om moet gaan.

Effecten Onschuldig zul je misschien denken? Maar de jongen met het goede rapport zit misschien wel helemaal niet te wachten op allemaal aandacht op zijn prestaties. Het kan hem bijvoorbeeld het gevoel geven dat zijn vader hem alleen waardeert om zijn prestaties en hem zo het gevoel geven dat hij de volgende keer weer zo’n rapport moet hebben om zijn vader niet teleur te stellen. Oma is vast oprecht geïnteresseerd, maar doordat ze het niet aan het kind zelf vraagt passeert zij het kind en diens beleving over hoe het op school gaat. Het kind is degene die als enige echt weet hoe hij school beleeft, door het aan de ouders te vragen lijkt die beleving echter niet belangrijk te zijn. Moeder die klaagt over de onhandigheid van haar kind prent bij het kind het idee in onhandig te zijn. Dit werkt als een self-fulfilling prophecy; het kind denkt dat hij onhandig is en zal hierdoor ook daadwerkelijk onhandiger worden. De zoon die zich schaamt doordat zijn vader aan de hele familie vertelt wat hij heeft gedaan, voelt zich letterlijk voor schut gezet. Vader wil wat leuks vertellen aan de rest van de familie en doet dit zonder stil te staan bij het gevoel van zijn zoon. De moeder die in het bijzijn van haar dochter aan iedereen vertelt dat haar dochter nog een luier om heeft ‘s nachts legt ongemerkt een enorme druk op haar dochter. Het aanleren om ‘s nachts als je moet plassen naar de wc te gaan wordt van een normale ontwikkelingstaak ineens een echt probleem. Het meisje hoort dat haar moeder het erg vervelend vindt en krijgt het gevoel dat ze moeder met het bedplassen verdriet doet.

Schadelijk voor autonomie en emotionele integriteit Bovendien wordt van al deze kinderen hun autonomie en emotionele integriteit geschaad. Er wordt over al deze kinderen gepraat alsof ze er niet bij zijn, alsof ze niet zelf een individu zijn met gevoelens en gedachten en bovendien wordt hun privacy geschaad. Er wordt over deze kinderen gepraat alsof een voorwerp zijn of een eigendom van de ouders. Bovendien worden allerlei gevoelens en gedachten voor de kinderen ingevuld en geanalyseerd. Dit is erg kwetsend voor kinderen. Ze krijgen bovendien ongevraagd allerlei opmerkingen van anderen over hun functioneren, zoals dat grote meisjes niet meer in bed horen te plassen.

Tips De volgende tips kunnen helpen om te voorkomen dat je als ouder in de valkuil stapt dat je in het bijzijn van je kind, praat over je kind, in plaats van mét je kind:

- Praat nooit over een kind als het binnen gehoorafstand is. Het maakt hierbij niet uit wat de leeftijd van het kind is.

- Wordt jou als ouder wat gevraagd over het kind, speel de vraag dan door aan je kind en laat het kind dan zelf antwoorden. Eventueel kan je toestemming vragen aan het kind om te mogen antwoorden. Let er hierbij wel op dat je geen gedachten en gevoelens invult.

- Vullen anderen gedachten of gevoelens in van je kind, vraag dan aan je kind of het klopt met hoe hij/zij het ervaart.

- Als anderen beginnen over zaken in de ontwikkeling van je kind (bijvoorbeeld leren lopen, zindelijkheid of kunnen lezen), spreek dan je vertrouwen uit dat je kind deze ontwikkeling zal maken als hij of zij hieraan toe is.

- Ben je ergens trots op: Vraag of je kind zijn rapport wil laten zien of bijvoorbeeld wil vertellen over zijn sportprestatie. Respecteer het antwoord. Je mag wel laten blijken dat je trots op je kind bent, maar laat blijken dat je trots bent op zijn of haar inzet, niet op het resultaat.

- Wijs anderen erop dat je kind het volgens jou niet prettig vindt dat er over hem wordt gepraat of over hem wordt gelachen. Laat zowel aan anderen als aan je kind merken dat je het niet acceptabel vindt dat anderen hem voor schut zetten.

- Benoem dat je het niet fijn vindt om óver de kinderen te praten, in plaats van mét de kinderen en wijs anderen op het effect van het praten over het kind. Eventueel op een ander moment waar de kinderen niet bij zijn kan je uitleggen wat het met kinderen doet. Ook kan je eventueel benoemen dat een volwassene het ook niet prettig vindt dat er over hem of haar gepraat wordt in zijn of haar bijzijn, zonder dat hij/zij zelf deel uitmaakt van dat gesprek. Ook kun je vragen hoe zij het zouden vinden als andere volwassenen tijdens een gesprek voor hen antwoorden wat zij bijvoorbeeld ergens van vinden.

- Laat ook even dit artikel lezen! Hoe meer mensen zich bewust worden welke gevolgen praten over kinderen in hun bijzijn hebben, hoe meer mensen naar hun eigen gedrag op dit gebied gaan kijken en hoe minder het uiteindelijk gebeurt!

#liefde #accepteren