Veel mensen beginnen hun spirituele zoektocht met een diep verlangen naar bevrijding: bevrijding van angst, zelfkritiek, onzekerheid of het gevoel van afgescheidenheid. Aanvankelijk lijkt deze reis er een van zelfverbetering: we willen minder lijden én meer rust, geluk en liefde. Maar op een gegeven moment rijst een fundamentele vraag: staan we werkelijk op het pad naar vrijheid of proberen we slechts een verfijndere, comfortabelere versie van het ego te creëren?
Het zoeken naar verlossing
Onze neiging tot zelfverbetering is diep geworteld. Het ego zoekt voortdurend manieren om zichzelf te verfijnen en te optimaliseren, in de hoop uiteindelijk ‘goed genoeg’ te worden. Hierdoor kan spirituele ontwikkeling een subtiele vorm van streven worden: een poging om via meditatie, mindfulness of compassietraining een ‘betere versie van jezelf’ te worden.
Maar hier schuilt een valkuil. Wanneer we spiritualiteit inzetten als methode om onszelf te fixen, houden we juist in stand wat we denken te willen overstijgen. Want wie is het die verbetering zoekt? Wie wil verlossing? Het is datzelfde ego dat steeds nieuwe lagen van verlangen en tekort schept. Het ego beweegt altijd tussen begeerte (iets willen wat je niet hebt) en afkeer (iets kwijt willen wat je hebt). Werkelijke vrijheid ligt niet in het transformeren van het ego, maar in het doorzien ervan. Niet in het najagen van verlichting als een toekomstig doel, maar in het direct herkennen van wat hier en nu al vrij is.
"Er is geen weg naar vrijheid, want je bent al vrij.
Het enige dat in de weg staat, is het idee dat je dat niet bent."
- Nisargadatta Maharaj
De hardnekkigheid van het verlossingsdenken is groot. Zelfs wanneer we rationeel begrijpen dat verlichting geen ‘doel’ is, kan de neiging blijven bestaan om tóch iets te willen bereiken dan wel te fixen. Dit diepgewortelde verlangen om verlost te worden kan ons lang vasthouden in een cyclus van zoeken en teleurstelling.
Verlichting
In tegenstelling tot verlossing, die nog steeds in dienst staat van het ego (zij het een ‘spiritueler’ ego), verlegt verlichting de aandacht naar wat onveranderlijk aanwezig is: bewustzijn zelf. Dit is geen mentale constructie of concept, maar het directe besef van wat altijd al is.
Verlichting vraagt geen verbetering of eliminatie van het ego, maar een radicaal stoppen met het idee dat je ergens van los moet komen. Alles wat verschijnt -gedachten, emoties, angsten- komt op in bewustzijn en verdwijnt er weer in. Jij bent niet beperkt tot een persoon die lijdt, noch tot een persoon die ‘vrij wil worden’. Je bent de stille ruimte waarin dit alles verschijnt en verdwijnt. Het is alles inclusief. De hele ervaring.
"De waarheid is eenvoudig: je bent dat wat je zoekt. Stop met zoeken en zie."
-Mooji
Zoals Adyashanti treffend zegt: “Het ego is geen vijand. Het is een product van de menselijke geest die zichzelf probeert te begrijpen en te handhaven. Het gaat er niet om het ego te vernietigen, maar om het te herkennen in zijn ware context.” Vrijheid ontstaat niet door het ego te bestrijden, maar door het te zien als een tijdelijke verschijning in bewustzijn, zonder eraan gehecht te zijn.
Het ego en gewaarzijn: een onlosmakelijk geheel
Het ego -onze gedachten, identificaties en verhalen over wie we zijn- is dus geen ‘ding’ dat we moeten vernietigen of overstijgen. In werkelijkheid is het ego een manifestatie van bewustzijn zelf, een tijdelijke en dynamische vorm waarin het leven zichzelf ervaart. Het is geen obstakel, maar een natuurlijk fenomeen binnen het grotere geheel.
Dit doorzien betekent niet dat we ons ego ontkennen of verwerpen. Het betekent dat we het kunnen omarmen zonder ons er volledig mee te identificeren. Zoals Rupert Spira zegt: "Het ego is een tijdelijk fenomeen dat verschijnt in het bewustzijn, net als alle andere gedachten, gevoelens en ervaringen. Het is niet een substantieel 'ding' op zichzelf, maar een samenstelling van gedachten en herinneringen die zich voordoen in het veld van puur bewustzijn.” Wanneer we stoppen met het ego als een probleem te zien, ontstaat ontspanning. Er hoeft niets bestreden of opgelost te worden. Het komt en gaat in het veld van Gewaarzijn, net zoals gedachten en emoties.
"Het ego is slechts een golving op de oceaan van bewustzijn.
Je hoeft de golf niet te vernietigen, alleen te beseffen dat je de oceaan bent."
-Ramana Maharshi
De kracht van ontferming
Betekent dit dat we alles in ons simpelweg laten gebeuren zonder bewustzijn? Integendeel. Werkelijke vrijheid betekent dat we alles wat zich aandient volledig mogen ervaren zonder erin vast te raken. Hier komt het concept van ontferming naar voren: een compassievolle houding tegenover alles wat zich in ons bewustzijn afspeelt, zonder te proberen het te veranderen.
Ontferming is geen poging om het ego te fixen, maar een diepe, warme acceptatie van alles wat zich aandient, inclusief ongemakkelijke gevoelens, kinderlijke fantasieën en zelfkritiek. Het ego hoeft niet weggeduwd of opgelost te worden, maar mag smelten in het licht van Gewaarzijn. Wanneer niets meer onderdrukt hoeft te worden, smelt het vanzelf in de ruimte van aanwezigheid.
Een uitnodiging tot aanvaarding
Een van de grootste obstakels op het spirituele pad is de onophoudelijke identificatie met ons zelfbeeld. Dit zelfbeeld is opgebouwd uit verhalen en overtuigingen over wie we denken te zijn: onze successen en mislukkingen, onze angsten en verlangens, onze veronderstelde tekortkomingen. Het probeert ons te definiëren, maar houdt ons tegelijkertijd vast in een illusie van afscheiding en beperking.
Toch vraagt non-dualiteit ons niet om dit zelfbeeld te vernietigen of te verwerpen, maar om het volledig te aanvaarden. Om te zien dat het slechts een tijdelijke stroom van gedachten is die verschijnt in bewustzijn. Wanneer we het zelfbeeld kunnen omarmen zonder erin verstrikt te raken, ontstaat er ruimte. Ruimte waarin we niet langer hoeven te geloven dat onze gedachten ons definiëren.
"Werkelijke vrijheid is niet het ontkennen van het zelf, maar het liefhebben van alles wat verschijnt zonder je eraan vast te klampen." - Jeff Foster
Dit betekent niet dat we onze menselijke ervaringen negeren. Ze mogen er zijn, net als alle andere gedachten, gevoelens en ervaringen. Maar wanneer we ze niet langer als onze essentie beschouwen, ontstaat er een diepere ontspanning.
Wat als er niets hoeft te veranderen?
Wat als je nergens meer van bevrijd hoeft te worden?
Wat als je simpelweg nu al datgene bent wat je zoekt?
Dit is de uitnodiging van non-dualiteit: om niet langer te zoeken naar een betere versie van jezelf, maar om direct te rusten in datgene wat altijd al vrij was.
Laat elk streven even los. Zie wat overblijft. Dat is vrijheid. Dat is wat je bent.
Herken je jezelf in deze zoektocht? Voel je dat het tijd is om niet langer te streven, maar werkelijk te rusten in wat al vrij is?
Ik begeleid je graag in dit proces, waarin je niet iets hoeft te worden, maar juist mag ontspannen in wat je al bent. Via non-duale coaching begeleid ik je om direct te ervaren wat geen inspanning vereist: aanwezigheid, helderheid en vrijheid.
Voel je welkom!
Susanne Bouwmeester

Comments