Als niets je meer raakt..

Over non-dualiteit, liefde en de valkuil van onverschilligheid.

In spirituele kringen hoor je soms uitspraken als: de wereld is een illusie, er is niemand die iets doet, alles is één. Op een bepaalde laag kan daarin waarheid worden herkend: als verwijzing naar de afwezigheid van afgescheidenheid. Tegelijkertijd kunnen dit soort uitspraken, wanneer ze worden opgepakt door de mind, ongemerkt veranderen in spirituele ideeën om je achter te verschuilen. Dan wordt de uitnodiging tot waarheid geen opening meer, maar een bescherming tegen wat zich hier en nu wil laten zien.. tegen de levendigheid van de ervaring zelf.

Waar non-dualiteit in wezen wijst naar de open ruimte waarin alles verschijnt, ontstaat er dan een idee over hoe het leven eruit zou moeten zien. Alsof pijn, verwarring of geraakt worden een teken zijn dat er iets ‘niet klopt’. Er kan een subtiel beeld ontstaan dat geraakt worden niet meer zou mogen gebeuren, dat er alleen nog gelijkmoedigheid hoort te zijn. Wanneer het non-duale perspectief zo wordt geïnterpreteerd, ontstaat er gemakkelijk een leegte zonder liefde: een soort spirituele onverschilligheid waarin niets meer echt geraakt mag worden, omdat het ‘toch maar een droom’ zou zijn. Ik weet hoe verleidelijk het is om wakker zijn gelijk te stellen aan onaangedaan zijn. Om 'geraakt zijn' te zien als ‘een teken dat ik er nog niet ben’. Maar steeds weer ontdek ik dat juist daar.. in de beweging, in het voelen, in de weerstand.. het Leven zich opnieuw laat kennen. Niet als iets dat opgelost hoeft te worden, maar als iets dat wil worden ontmoet.

Maar het is niet de wereld die een illusie is, het is de gedachte dat de wereld losstaat van gewaarzijn. Dat het leven iets zou zijn dat zich buiten jou afspeelt, als iets wat je kunt observeren of controleren, alsof er een ‘ik’ is die tegenover de wereld staat. Maar wat verschijnt, verschijnt altijd in bewustzijn.. in ervaring. Het is nooit buiten jou. Er is geen grens tussen waarnemer en waargenomene, geen werkelijk binnen en buiten. Wat we ‘wereld’ noemen is geen object dat ergens buiten ons bestaat, het is een verschijningsvorm van het ene bewustzijn waarin alles verschijnt, inclusief het idee van afgescheidenheid. Niet de wereld hoeft te verdwijnen, maar het geloof in afstand. En als dat oplost, blijkt de wereld niet minder echt, maar juist doordrenkt van intimiteit.. van dezelfde ruimte waaruit ook jij verschijnt, waar bewustzijn zichtbaar wordt in zijn eigen vorm.

Ook kan er het idee ontstaan dat je ‘er nog niet bent’, juist omdat je wél geraakt wordt, of omdat er nog verkramping, identificatie of innerlijke beweging is. Alsof vrede alleen maar echt is als niets je meer raakt, als alles stil blijft. Maar juist dat vergelijken met een innerlijk ideaalbeeld van ontwaken versterkt de ervaring van afgescheidenheid. Misschien hoeft geraakt-zijn niet als ‘bewijs van tekort’ te worden gezien, maar kan het simpelweg worden herkend als iets wat verschijnt in bewustzijn, net als elke andere ervaring. Niet om er een betekenis aan te geven, maar om ook dát niet langer buiten te sluiten. Vrede is geen afwezigheid van beweging.. het is de ruimte waarin zelfs onvrede volledig welkom is.

Wanneer dit werkelijk herkend wordt, verdwijnt niet de intensiteit van het leven, maar de innerlijke kramp die het probeert te controleren. Wat daarvoor in de plaats komt is niet onverschilligheid, maar een intieme openheid voor alles wat zich aandient.. zonder strijd, zonder oordeel, zonder de behoefte om iets anders te maken dan het is. En soms gaat dat moeiteloos. En soms niet. Het betekent dat je niet langer leeft vanuit de innerlijke kramp om iets te worden, iets te bewijzen of ergens te moeten aankomen. En als er wél strijd is, of weerstand, of de neiging om het anders te willen, dan is ook dat wat verschijnt.. ook dat mag erkend worden, ook dat is wat nu leeft.

Triggers, gevoelens en reacties hoeven dan niet langer als obstakels gezien te worden, maar als poorten. Niet omdat ze opgelost moeten worden, maar omdat ze wijzen naar plekken waar iets zichtbaar wordt dat eerder nog niet welkom was. Wat we dan liefde noemen, lijkt zich als vanzelf in die richting te bewegen.. niet vanuit wil of verlangen, maar als de natuurlijke ontspanning van openheid die niets buitensluit. Liefde is geen beweging, maar het herkennen van de afwezigheid van scheiding. En juist dát herkennen kan zich moeiteloos uitdrukken in een beweging van zorg, van nabijheid, van heelheid. Niet omdat iets moet, maar omdat niets meer tussen jou en het leven staat. Dan wordt handelen eenvoudig. Niet als reactie, maar als vanzelfsprekende uitdrukking van dat wat geen scheiding kent.

Wat voor mij de essentie van non-dualiteit raakt, is dat het niet gaat om dat niets je meer zou mogen raken, maar dat niets je hoeft te beschermen. Dat alles wat verschijnt, inclusief geraakt-zijn, verschijnt in en als dezelfde ruimte. Dat er geen ervaring is die niet opgenomen is in het bewustzijn dat je bent. Vrijheid ligt niet in onaangedaanheid, maar in het steeds opnieuw herkennen dat ook dát wat je raakt volkomen thuis is in gewaarzijn.

Zo blijkt non-dualiteit geen abstract idee over de aard van de werkelijkheid, maar een levende uitnodiging tot aanwezigheid in elk detail van dit moment. Niet omdat het betekenis moet hebben, maar omdat het precies is wat zich nu laat zien.. en dat is altijd voldoende.

Niet om trouw te zijn aan een idee van waarheid, maar aan de waarheid zelf.. zoals die zich nu laat zien.

Misschien roept dit iets in jou op.. een verlangen om dieper te zakken in wat je werkelijk bent. Voel je welkom om samen te verkennen wat daarin zichtbaar wil worden.